Barclays, AB’nin “derin bir resesyona” doğru gittiğini söylüyor. Goldman Sachs, Avrupa’daki durumu “korkunç” olarak nitelendiriyor. Bu noktada, FTSE Europe sıkıntılı bir varlık haline gelecek. Şimdi yeni bir sorun daha var: gübre krizi.
Avrupa iki yıldır kriz modunda, belki de 2008 sonrası Büyük Durgunluğu ve İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden çıkışı olan Brexit’i saymak isterseniz daha fazla. En sonuncusunu ise yaşıyoruz: enerji krizi. Şimdi bir diğeri ise gıda ve onu büyütmek için gerekli ürünler. Bu krizler, politika başarısızlıklarından ve Rusya’nın Ukrayna ile savaşından kaynaklanıyor.
İşte Avrupa’nın ayakları yerden kesen başarısızlıkları:
Norveçli Gübre Devi Üretimi Kısıyor
25 Ağustos’ta Norveçli Yara International, yükselen doğal gaz fiyatları karşısında azot bazlı gübre üretimini azaltacağını açıkaldı. Bununla birlikte yüksek emtia fiyatlarının gıda enflasyonu üzerinde daha fazla baskı yaratacağını da söyledi.
Avrupa’daki diğer gübre şirketleri, başta doğal gaz olmak üzere yüksek girdi maliyetleri nedeniyle faaliyetlerini geçici olarak durduruyor. Gazprom artık Batı Avrupa’ya Nord Stream üzerinden gaz sevk etmediği için bu durum daha da kötüleşiyor. Buna, Putin’in, Ukrayna’yı desteklediği için Avrupa’yı cezalandırma biçimi diyebiliriz.
Gaz Fiyatları Gübreyi Vurdu
Yine de, spekülatörlerin bu yıl fiyatlardaki büyük artışları takiben nakit çıkışı nedeniyle, doğal gaz fiyatları son zamanlarda düştü. İngiltere’nin fracking yasağını kaldırması ve nükleer enerjiye dönüşten bahsetmesi de fiyatların düşmesine yardımcı oldu. Doğal gaz fiyatları düşmeye devam etmek zorunda kalacak. Haziran ayında oldukları yerden megavat saat başına hala 100 dolardan fazla artıştalar.
Yine de son zamanlarda doğal gaz fiyatlarında bir miktar düşüş söz konusu. İngiltere’nin fracking yasağını kaldırması ve nükleer enerjiye dönüşten bahsetmesi de fiyatların düşmesine yardımcı oldu.
Doğal gaz fiyatları düşmeye devam etmek zorunda kalacak. Ayrıca Haziran ayında oldukları yere bakarsak megavat saat başına hala 100 dolardan fazla yüksekteler.
Bu fiyatların etkisi, gübre işinde etkisini gösteriyor.
Polonyalı Grupa Azoty ve PKN Orlen, Ağustos ayında Yara ile birlikte azot bazlı gübre üretimini durdurma planlarını açıkladı. İngiltere’nin CF Gübreleri, fosil yakıtlarla ilgili girdi maliyetlerini gerekçe göstererek Eylül 2021’de gübre üretimini durdurdu.
Newsweek’e 6 Eylül tarihli bir köşe yazısı damgasını vurdu: Avrupa’nın Enerji Krizi Gıda Krizine Dönüşüyor. Gübre üretim maliyetinin yaklaşık %70’i doğalgaz fiyatıdır. Avrupa’nın gübre krizinden kaçınmak için bu fiyatların düşmesine ihtiyacı var.
Emtialar konusunda uzmanlaşmış bir iş zekası firması olan CRU Group’a göre, AB’deki gübre üreticileri ürettikleri her bir ton amonyak için yaklaşık 2.000 dolar kaybediyor. 2021’in başlarında, bir ton amonyak Batı Avrupa’daki çiftçilere ton başına 250$’a mal oluyordu.
Gübre Krizi ve Rus Gübresi
Rusya, küresel üretimin kabaca %10’unu ve uluslararası gübre ticaretinin %20’sini oluşturuyor. Tahıl koridoru açılmış ve gübre ile buğdayın Karadeniz Limanları’na sevkiyatına izin verilmişti. Ancak bu tamamı ile yeterli değil. Rusya hükümeti anlaşmanın yeterli olmadığını söyledi.
Rus gübresi üzerinde doğrudan bir yasak yok, ancak dolaylı yaptırımlar var. Örneğin bireysel şirket sahiplerine, bu şirketlerdeki işletme yöneticilerine, finans, makine, yedek parça ve deniz ve demiryolu yoluyla yapılan sevkiyatlara yönelik lojistik yaptırımlar uygulanabilimektedir.
Rusya, Mart ayında gübre ihracatını geçici olarak durdurarak yaptırımlar için Avrupa’ya misilleme yapmıştı. Avrupa üzerinden bu gübrenin alıcısı olabilecek diğer ülkelerdeki müşterilerin, örneğin Afrika’da, büyük sıkıntıda olacağı netleştiğinde, tutumlarını değiştirdiler.
Kaynak: Forbes